Fanatieke fietsers voor wie het fietsen een sport is die zij met een zekere passie beoefenen, zullen vaak zelf de nodige kennis in huis hebben om hun fiets up to date te houden.
Bij dat onderhoud hoort ook zeker het tijdig vervangen van de ketting en de tandwielen, zowel voor als achter. Het moment om deze onderdelen te vervangen is afhankelijk van het onderhoud (inclusief de gebruikte smeermiddelen), de omstandigheden waarin er wordt gefietst (het terrein bijvoorbeeld), maar ook de manier waarop, zoals het verzet waarin wordt getrapt (sommigen fietsen op een zwaar verzet, anderen weer op een lichter), en vanzelfsprekend het aantal kilometers dat wordt afgelegd met dezelfde set.
Over het algemeen wordt een ketting gelijktijdig vervangen met één of meer tandwielen voor en/of achter. Dit hangt uiteraard af van de vorm van slijtage: Soms is slechts één van de voorste tandwielen zodanig versleten dat alleen deze hoeft te worden vervangen (bijvoorbeeld bij iemand die meestal op het grootste voorblad, dus zwaar!, fietst). De levensduur, en dus het aantal kilometers dat als gevolg van al die verschillende factoren met één en dezelfde set kan worden gereden loopt derhalve nogal uiteen: Van 3000 kilometers tot 7000 !
Meest gebruikte tandwielsysteem
Het belangrijkste en tegenwoordig meest gehanteerde tandwielsysteem voor op het achterwiel is het cassette-systeem. Een cassette bestaat uit een serie tandwielen, die in combinatie met de tandwielen aan de voorkant, het aantal versnellingen bepalen. Om deze serie tandwielen, hierna de cassette te noemen, te kunnen vervangen, moet eerst het wiel van de fiets wordt verwijderd.
Gereedschap
Op zich is het niet een echt moeilijke klus, maar er is, zonder het juiste gereedschap, bijna geen beginnen aan, dat wil zeggen wanneer u de boel niet onnodig wenst te beschadigen.
U heeft het volgende gereedschap nodig:
- Een sleutel om de sluitring van de cassette te nemen de zogeheten cassette-afnemer
- een freewheeldraaier, om de cassette stevig vast te kunnen houden, wanneer de sluitring wordt verwijderd.
De cassettesleutel past in de sluitring en deze sluitring, wat de ring is die de tandwielen tegen elkaar aangedrukt en bij elkaar houdt, moet tegen de wijzers van de klok in losgedraaid worden. Wanneer de cassettesleutel zonder handvat is uitgevoerd is een grote sleutel of een tang zoals een bahco onmisbaar om kracht te kunnen zetten bij het losdraaien van de sluitring.
Kracht zetten
Wanneer het achterwiel aan de voeten wordt gezet, kunnen de krachten, die nodig zijn voor het losdraaien van de sluitring, het gemakkelijkst worden uitgeoefend: De cassette bevindt zich, voor alle duidelijkheid, aan de voorzijde!, dus niet aan de kant waar de voeten staan!
Omdat de cassette bij het losdraaien van de sluitring zal meedraaien, moet deze door de freewheeldraaier worden tegengehouden. Hierbij wordt de freewheeldraaier over één van de tandwielen gelegd en wordt het uiteinde van de ketting in de uitsparing van het handvat gehaakt, zodanig, dat het handvat van de freewheeldraaier horizontaal kan worden vastgehouden, waarbij dit handvat zich links van de tandwielencassette zal bevinden. Dit horizontaal lopen is wel handig omdat zo het eenvoudigst kracht kan worden gezet, wat natuurlijk ook geldt voor het losmaken van de sluitring over de rechterkant! Met de linkerhand wordt alleen maar tegenwaartse kracht naar beneden uitgeoefend. Dus: Op de freewheeldraaier zal met de linkerhand kracht neerwaarts over links worden gezet en op de cassettesleutel derhalve neerwaarts over rechts, waarbij de sluitring los moet komen! Wanneer de cassettesleutel de sluitring naar beneden drukt, kan deze ring verder worden losgedraaid en hiermee heeft de freewheeldraaier zijn werk gedaan.
Een andere methode is om het wiel op de beide bovenbenen te laten rusten, waarbij er in plaats van de voorgaande neerwaartse beweging met het gereedschap in de beide handen, een samenpersende kracht zal worden uitgeoefend, waarbij de beide handen juist naar elkaar toe worden gedrukt.
Ook met deze methode kan veel kracht worden gezet! Vergeet echter niet om bij deze greep het gereedschap van hand te wisselen: De bahco zit nu dus in de linker en de freewheeldraaier in de rechterhand! Dat wil ook zeggen, dat deze bij het terug monteren van de cassette niet meer nodig is, omdat er dan wél weerstand op het aandraaien van de sluitring zal zijn. Dit laatste is een gevolg van het feit dat de cassette over de zogeheten body wordt gemonteerd. In deze body zit het vrijloopmechanisme. Dit mechanisme zorgt ervoor dat wanneer er tijdens het fietsen niet wordt getrapt, de trappers vrij lopen en dus niet meedraaien.
Niet alle tandwielen
Overigens is het niet altijd noodzakelijk om de cassette in zijn geheel te vernieuwen. Vaak zijn slechts alleen die tandwielen van een cassette versleten, die het vaakst zijn gebruikt en verkeren de overige tandwielen nog in een uitstekende staat. Alle tandwielen zijn los te verkrijgen, maar let er dan bij het monteren wel goed op dat eventuele ringen (de vulringen) ook weer goed tussen de tandwielen ( kransjes) worden geplaatst, omdat anders de sluitring niet meer goed zal kunnen functioneren.
Naast het systeem met een cassette, waarbij de cassette over de body wordt bevestigd is er nog een andere, overigens veel minder gebruikte constuctie; die waarbij de cassette en de body één geheel vormen. Dit wordt wel het freewheelsysteem genoemd. Waar bij het cassettesysteem de body kan worden vervangen, is dit bij het freewheelsysteem niet mogelijk: Bij het freewheelsysteem vormt de cassette met de body één geheel. Dit laatste is in het geval van een nog goed werkende body en versleten tandwielen, zonde van de body en van het geld.
Ook voor racefietsen
Uiteraard is deze instructie in de meeste gevallen ook geschikt voor je racefiets.